น คิหิทฺธชํ ธาเรติ, น ติตฺถิยทฺธชํ ธาเรติ, น ติตฺถิเย เสวติ, ภิกฺขู เสวติ, ภิกฺขุสิกฺขาย สิกฺขติ – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํฯ

‘‘อปเรหิปิ, ภิกฺขเว, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํฯ น ปกตตฺเตน ภิกฺขุนา สทฺธิํ เอกจฺฉนฺเน อาวาเส วสติ, น เอกจฺฉนฺเน อนาวาเส วสติ, น เอกจฺฉนฺเน อาวาเส วา อนาวาเส วา วสติ, ปกตตฺตํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา อาสนา วุฏฺฐาติ, น ปกตตฺตํ ภิกฺขุํ อาสาเทติ อนฺโต วา พหิ วา – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํฯ

‘‘อฏฺฐหิ, ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํฯ น ปกตตฺตสฺส ภิกฺขุโน อุโปสถํ ฐเปติ, น ปวารณํ ฐเปติ, น สวจนียํ กโรติ, น อนุวาทํ ปฏฺฐเปติ, น โอกาสํ กาเรติ, น โจเทติ, น สาเรติ, น ภิกฺขูหิ สมฺปโยเชติ – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํฯ

อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียกมฺเม

ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพเตจตฺตาลีสกํ นิฏฺฐิตํฯ

[55] ‘‘เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพํฯ เตน, ภิกฺขเว, ฉนฺเนน ภิกฺขุนา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘อหํ, ภนฺเต, สงฺเฆน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมกโต สมฺมา วตฺตามิ, โลมํ ปาเตมิ, เนตฺถารํ วตฺตามิ, อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิํ ยาจามี’ติฯ ทุติยมฺปิ ยาจิตพฺพาฯ ตติยมฺปิ ยาจิตพฺพาฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ

อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ สงฺเฆน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมกโต สมฺมา วตฺตติ, โลมํ ปาเตติ, เนตฺถารํ วตฺตติ, อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิํ ยาจติ ฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภยฺยฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ สงฺเฆน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมกโต สมฺมา วตฺตติ, โลมํ ปาเตติ, เนตฺถารํ วตฺตติ, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิํ ยาจติฯ สงฺโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภติฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิ, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป.… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ – สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ สงฺเฆน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมกโต สมฺมา วตฺตติ, โลมํ ปาเตติ, เนตฺถารํ วตฺตติ, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิํ ยาจติฯ สงฺโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภติฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิ, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘ปฏิปฺปสฺสทฺธํ สงฺเฆน ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อทสฺสเน, อุกฺเขปนียกมฺมํฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’’ติฯ

อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียกมฺมํ นิฏฺฐิตํ ปญฺจมํฯ

6. อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺเขปนียกมฺมํ

[56] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ฉนฺโน อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺติํ ปฏิกาตุํฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อายสฺมา ฉนฺโน อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉิสฺสติ อาปตฺติํ ปฏิกาตุ’’นฺติ? อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉิ – ‘‘สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ฉนฺโน ภิกฺขุ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺติํ ปฏิกาตุ’’นฺติ? ‘‘สจฺจํ ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา – ‘‘อนนุจฺฉวิกํ…เป.… กถญฺหิ นาม โส, ภิกฺขเว, โมฆปุริโส อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉิสฺสติ อาปตฺติํ ปฏิกาตุํฯ เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… วิครหิตฺวา…เป.… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – เตน หิ, ภิกฺขเว, สงฺโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม, อุกฺเขปนียกมฺมํ กโรตุ – อสมฺโภคํ สงฺเฆนฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, กาตพฺพํ – ปฐมํ ฉนฺโน ภิกฺขุ โจเทตพฺโพ, โจเทตฺวา สาเรตพฺโพ, สาเรตฺวา อาปตฺติํ อาโรเปตพฺโพ, อาปตฺติํ อาโรเปตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺติํ ปฏิกาตุํฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม, อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – อสมฺโภคํ สงฺเฆนฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺติํ ปฏิกาตุํฯ สงฺโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม, อุกฺเขปนียกมฺมํ กโรติ – อสมฺโภคํ สงฺเฆนฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม, อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส กรณํ – อสมฺโภคํ สงฺเฆน, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป.… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ – สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺติํ ปฏิกาตุํฯ สงฺโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม, อุกฺเขปนียกมฺมํ กโรติ – อสมฺโภคํ สงฺเฆนฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม, อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส กรณํ – อสมฺโภคํ สงฺเฆน, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘กตํ สงฺเฆน ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน, อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม, อุกฺเขปนียกมฺมํ – อสมฺโภคํ สงฺเฆนฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ